Alles wat je moet weten rond vergunningen voor aanbouw en uitbouw

Een aanbouw of uitbouw aan je woning plannen is een spannend vooruitzicht dat de leefruimte kan vergroten en de waarde van je eigendom kan verhogen.

Voordat je de eerste steen legt of je prefab aanbouw koopt, is het essentieel om te begrijpen hoe het zit met de vergunningsvereisten. In België, net als in vele andere landen, is de regelgeving rond bouwvergunningen strikt en gedetailleerd met als doel zowel de veiligheid van bouwprojecten te waarborgen als de harmonie binnen de gemeenschappen te behouden.

In dit artikel geven we je meer uitleg bij de criteria en regels bij vergunningen voor een aanbouw of uitbouw. Wel raden we met drang aan om voor de volledige zekerheid zeker contact op te nemen met de dienst Ruimtelijke ordening van je plaatselijk gemeentebestuur.

Basisregels voor aanbouw

Wanneer je een aanbouw voor je woning plant in België zijn er enkele basisregels waar je je aan dient te houden. Deze regels bepalen of je project een vergunning nodig heeft, enkel een melding nodig is of dat zelfs dit niet nodig is. De belangrijkste criteria hierbij zijn:

• Maximale oppervlakte en hoogte: Voor een aanbouw geldt dat de totale oppervlakte van aangebouwde bijgebouwen per woning met meer mag bedragen dan 40 vierkante meter. De maximale hoogte van de aanbouw mag niet meer dan 4 meter zijn, gemeten vanaf het grondniveau. (bron)
• Afstand tot de perceelgrens: er zijn specifieke afstandsregels waaraan moet worden voldaan. Aanbouwen in de tuin aan de zijkant van de woning moeten minstens 3 meter van de perceelgrens blijven. Voor aanbouwen in de achtertuin is deze afstand minimaal 2 meter. Als de aanbouw tegen een aanpalend gebouw komt, mag deze tot op de perceelgrens reiken mits de bestaande scheidingsmuur ongewijzigd blijft en de bouwdiepte van het aanpalende gebouw niet wordt overschreden.
• Functie van de aanbouw: de aanbouw mag de functie van de woning of het aantal woongelegenheden niet veranderen. Dit betekent dat de aanbouw als een uitbreiding van de bestaande woning moet worden beschouwd. Voor een zorgwoning (bijvoorbeeld in de tuin) gelden er specifieke regels. Hierover kun je in dit artikel meer lezen.
• Architectuur en stabiliteit: voor grotere aanbouwen of wijzigingen die de stabiliteit van het gebouw kunnen beïnvloeden, kan de medewerking van een architect vereist zijn. Dit hangt af van de aard en de omvang van de aanbouw. Bij de prefab aanbouw units van ModuleHome is dit niet vereist.
• Vrijstellingen en meldingsplicht: In bepaalde gevallen kun je vrijstelling krijgen van vergunningsplicht. Dit hangt af van de specifieke kenmerken van je project. Als de aanbouw binnen de gestelde limieten kan soms volstaan worden met een melding in plaats van een volledige vergunningsaanvraag. Dit is in de meeste gevallen voor een atelier, wasplaats, opslagruimte, garage etc.

In elk geval is het verstandig om geen werkzaamheden uit te voeren zonder eerst contact op te nemen met de dienst Ruimtelijke ordening van je plaatselijk gemeentebestuur.

Wanneer is een bouwvergunning nodig?

In België is ook voor de aanbouw van een woning in de meeste gevallen een bouwvergunning nodig. Zo’n omgevingsvergunning voor stedenbouwkundige handelingen is nodig om te verzekeren dat het bouwproject voldoet aan de lokale stedenbouwkundige voorschriften en het ruimtelijk uitvoeringsplan.

Een bouwvergunning is zeker nodig bij:

• Grotere verbouwingen: bijvoorbeeld bij uitbreidingen die de structuur of het uiterlijk van het gebouw wijzigen. Dat omvat dus ook het toevoegen van een veranda, serre of een andere uitbreiding die de bebouwde oppervlakte of het volume van het huis vergroot.
• Wijziging in gebruik: als je van plan bent om de functie van de woning te wijzigen, bijvoorbeeld door een eengezinswoning om te zetten naar meerdere wooneenheden, zoals appartement of studio’s, is een vergunning noodzakelijk. Dit geldt ook voor het wijzigen van commerciële ruimtes naar woonruimtes en vice versa.
• Bouwwerken met bepaalde afmetingen: projecten die bepaalde afmetingen overschrijden, zoals een aanbouw hoger dan vier meter of met een oppervlakte groter dan 40 vierkante meter, vereisen een vergunning. De specifieke afmetingen kunnen variëren afhankelijk van de lokale regelgeving.
• Aanpassingen aan beschermd erfgoed: voor aanbouwen of verbouwingen aan gebouwen die aangemerkt zijn als beschermd erfgoed of gelegen zijn in beschermd stads- of dorpsgezicht, is altijd een vergunning vereist, ongeacht de omvang van de werken.
• Bijzondere werken: bomen rooien, vijvers aanleggen, wijzigen van reliëf van de grond en andere ingrepen in de buitenruimte kunnen ook onder de vergunningsplicht vallen afhankelijk van de omvang en locatie van de werken.
• Constructieve wijzigingen: elke aanbouw die de stabiliteit van het bestaande gebouw beïnvloedt of constructieve wijzigingen met zich meebrengt, zoals het doorbreken van draagmuren, vereist de goedkeuring middels een bouwvergunning.

De regelgeving kan variëren tussen verschillende gemeenten in België. Ga daarom eerst informatie inwinnen bij je lokale gemeente of stedenbouwkundige dienst. Zij kunnen je voorzien van de meest actuele en specifieke informatie met betrekking tot je project. Deze regels niet naleven kan leiden tot boetes, de verplichting om de uitgevoerde werken ongedaan te maken of andere juridische consequenties.

Meldingsplicht: eenvoudiger alternatief

De meldingsplicht biedt een vereenvoudigd alternatief voor de standaard bouwvergunning voor bepaalde types aanbouwen. Deze procedure is van toepassing wanneer de geplande werken aan een reeks specifieke criteria voldoen. Het is een flexibeler systeem dat bedoeld is om kleinere bouwprojecten te vergemakkelijken.

Criteria meldingsplicht

De criteria voor aanbouwen om beroep te kunnen doen op de meldingsplicht zijn:

• Maximale oppervlakte van 40 vierkante meter voor aangebouwde bijgebouwen per woning waarbij bestaande aangebouwde bijgebouwen meegerekend moeten worden in de totale oppervlakte
• De hoogte van het bijgebouw mag niet meer dan 4 meter bedragen, gemeten vanaf de grond
• De functie van de woning van het aantal woongelegenheden mag niet wijzigen door de aanbouw
• Afstandseisen ten opzichte van perceelsgrenzen: minimaal 3 meter aan de zijkant van de woning en minimaal 2 meter aan de achterkant
• Aanbouwen tegen een aanpalend gebouw is toegestaan mits de bestaande scheidingsmuur niet gewijzigd wordt en de bouwdiepte van het bijgebouw de bouwdiepte van het aanpalende gebouw niet overschrijdt

Procedure aanvragen vergunning

Als je project voldoet aan bovenstaande criteria, kun je gebruik maken van de meldingsprocedure. Dit proces omvat het grondig doorlopen van een checklist en et informeren van de gemeente over de geplande werken. Belangrijk om te onthouden is dat de gemeente aanvullende voorwaarden kan opleggen. Een goede communicatie met de lokale overheid is dus essentieel.

Tips voor succesvolle aanvraag

Een bouwvergunning aanvragen kan een hele uitdaging zijn. Met de juiste voorbereiding en inzicht kan het echter vlot verlopen. Hier zijn enkele tips om ervoor te zorgen dat je aanvraag voor een aanbouw zo succesvol mogelijk is:

1. Doe Vooraf Onderzoek: Voordat je je aanvraag indient, is het cruciaal om de specifieke vereisten en regelgeving van je gemeente te begrijpen. Elke gemeente kan aanvullende regels hebben, dus controleer deze informatie voordat je plannen maakt.
2. Volledige en Correcte Documentatie: Zorg ervoor dat je alle vereiste documenten en informatie bij je aanvraag voegt. Dit omvat vaak gedetailleerde bouwtekeningen, een beschrijving van het project, en eventueel een rapport van een architect. Onvolledige aanvragen leiden tot vertragingen.
3. Raadpleeg een Expert: Overweeg om een architect of bouwadviseur in te schakelen, vooral voor complexe projecten. Zij kunnen waardevolle inzichten bieden en helpen bij het navigeren door het vergunningsproces.
4. Vraag Tijdig Aan: Begin ruim van tevoren met de voorbereiding van je aanvraag. Het goedkeuringsproces kan enige tijd duren, afhankelijk van de complexiteit van je project en de drukte bij de gemeente.
5. Communicatie met de Gemeente: Aarzel niet om contact op te nemen met je lokale gemeente voor vragen of verduidelijkingen. Een goede communicatie kan veel onduidelijkheden wegnemen en het proces versnellen.
6. Houd Rekening met de Buren: Als je project impact heeft op je buren, bespreek je plannen dan vooraf met hen. Dit kan bezwaren voorkomen en het proces versoepelen.
7. Wees Geduldig: Na het indienen van je aanvraag is het belangrijk om geduldig te zijn. Het beoordelingsproces neemt tijd in beslag, en je zult moeten wachten op de goedkeuring voordat je met de bouw kunt beginnen.
8. Bereid je voor op Eventuele Aanpassingen: Wees bereid om je plannen aan te passen op basis van feedback van de gemeente of vanwege specifieke regelgeving.
9. Volg de Voorschriften: Zorg ervoor dat je project voldoet aan alle lokale bouwvoorschriften en -normen. Dit helpt vertragingen en mogelijke boetes te voorkomen.
10. Blijf Informatie Verzamelen: Blijf op de hoogte van wijzigingen in de wetgeving of regelgeving die van invloed kunnen zijn op je project.

Veel gestelde vragen (FAQ)

Heb ik altijd een bouwvergunning nodig voor een aanbouw?

Niet voor elke aanbouw is een bouwvergunning vereist. Voor kleinere aanbouwen onder bepaalde afmetingen en die voldoen aan specifieke voorwaarden, zoals de afstand tot de perceelsgrens, kan volstaan worden met een meldingsplicht of zelfs geen enkele formaliteit. Controleer altijd de lokale regelgeving.

Wat is het verschil tussen meldingsplicht en vergunningsplicht?

Een meldingsplicht is een vereenvoudigde procedure voor kleinere bouwprojecten, waarbij je de geplande werken enkel moet melden bij de gemeente. Bij een vergunningsplicht moet je een formele aanvraag indienen en goedkeuring krijgen voordat je met de bouw mag beginnen.

Hoe lang duurt het om een bouwvergunning te krijgen?

De tijd om een bouwvergunning te krijgen kan variëren afhankelijk van de gemeente en de complexiteit van het project. Over het algemeen kan het enkele weken tot maanden duren. Het is belangrijk om dit proces ruim van tevoren te starten.

Is de medewerking van een architect vereist?

Voor bepaalde aanbouwen, vooral die van een grotere omvang of die structurele wijzigingen aan het bestaande gebouw met zich meebrengen, is de medewerking van een architect vereist. Kleinere werken kunnen soms zonder architect uitgevoerd worden, maar controleer dit altijd bij je lokale gemeente.

Wat gebeurt er als ik bouw zonder de vereiste vergunning?

Bouwen zonder de benodigde vergunning kan leiden tot sancties, zoals boetes of zelfs de verplichting om de aanbouw weer af te breken. Het is essentieel om altijd de juiste procedures te volgen en de nodige vergunningen te verkrijgen voordat je begint met bouwen.

Kan ik bezwaar maken tegen een bouwvergunning die aan mijn buren is verleend?

Ja, als je meent dat een bouwproject van je buren negatieve gevolgen voor jou heeft, kun je binnen een bepaalde termijn na de vergunningverlening bezwaar maken. Het is belangrijk om je goed te informeren over de procedure en termijnen voor het indienen van bezwaar in je gemeente.

Wat zijn de kosten voor het aanvragen van een bouwvergunning?

De kosten voor het aanvragen van een bouwvergunning variëren per gemeente en kunnen afhangen van de grootte en aard van het project. Het is raadzaam om vooraf bij je gemeente te informeren naar de specifieke kosten.

Gelden er speciale regels voor monumentale panden of beschermd stadsgezicht?

Ja, voor aanbouwen aan monumentale panden of in gebieden met een beschermd stadsgezicht gelden vaak strengere regels en is vrijwel altijd een vergunning vereist. Hierbij wordt extra aandacht besteed aan de impact van de aanbouw op de historische waarde van het pand of gebied.